วิธีเช็ดสะดือทารก ถือเป็นหนึ่งในสิ่งที่คุณพ่อคุณแม่มือใหม่ มักจะกังวลในช่วงแรกหลังคลอดว่า ต้องเช็ดสะดือลูกน้อยอย่างไรถึงจะปลอดภัย ไม่ให้เกิดการติดเชื้อ และทำให้แผลแห้งได้เร็ว เพราะสะดือของเด็กทารกเป็นจุดที่บอบบางเป็นอย่างมาก การดูแลด้วยความเอาใจใส่ รวมไปถึงขั้นตอนในการเช็ดสะดือให้กับลูกน้อย จึงมีความสำคัญไม่น้อยไปกว่าส่วนอื่น ๆ ของร่างกายลูกเลย
Happy baby แม่และเด็ก อยากบอกให้คุณพ่อคุณแม่ทุกท่านฟังไว้ก่อนว่า จริง ๆ แล้ว การดูแลความสะอาดสะดือของลูกน้อย ไม่ได้เป็นเรื่องน่ากลัวอย่างที่คิด เพียงแค่คุณพ่อคุณแม่มีความรู้และความเข้าใจในลำดับขั้นตอน รู้ว่าอะไรควรทำหรือไม่ควรทำ การดูแลความสะอาดของสะดือเด็กทารกก็จะง่ายขึ้น ลูกน้อยก็จะปลอดภัย สะอาด พร้อมเติบโตอย่างแข็งแรงในทุก ๆ วัน
เพราะอะไร วิธีเช็ดสะดือทารก ถึงมีความสำคัญ
สะดือคือร่องรอยจากสายสะดือ ที่เคยเชื่อมโยงระหว่างลูกน้อยกับคุณแม่ในครรภ์ หลังคุณแม่คลอดทารกออกมา แพทย์จะทำการตัดสายสะดือออก แล้วเหลือไว้เป็นขั้วเล็ก ๆ ที่ค่อย ๆ แห้งและหลุดออกในช่วง 1–2 สัปดาห์ การเช็ดทำความสะอาดสะดือให้ลูกน้อยอย่างสม่ำเสมอจึงเป็นเรื่องสำคัญมาก ๆ เพราะถ้าสะดือเกิดการหมักหมมและมีความชื้น อาจทำให้เชื้อโรคสะสม และทำให้ทารกเสี่ยงติดเชื้อได้
หลาย ๆ ครอบครัวอาจไม่แน่ใจว่า ต้องเช็ดสะดือให้ลูกบ่อยแค่ไหน พวกเราขอบอกเลยว่า การเช็ดสะดือวันละ 2 ครั้ง หรือทุกครั้งหลังอาบน้ำก็ถือว่าเพียงพอแล้ว ไม่ต้องทำมากจนเกินไป เพราะการรบกวนบริเวณสะดือบ่อยเกินไป อาจทำให้ผิวรอบสะดือเกิดการระคายเคืองได้ สิ่งสำคัญที่สุดคือ “สะอาด สม่ำเสมอ และอ่อนโยน” เพียงเท่านี้ ลูกน้อยก็จะปลอดภัย แผลสะดือก็จะหายไวตามธรรมชาติ
อุปกรณ์ที่คุณพ่อคุณแม่ต้องเตรียม และสิ่งที่ควรรู้
ก่อนลงมือเช็ดสะดือ ควรเตรียมอุปกรณ์ให้พร้อมเสมอ เพื่อให้การดูแลเป็นไปอย่างราบรื่น ได้แก่
- น้ำสะอาด
- สำลีก้อนหรือสำลีก้าน
- แอลกอฮอล์ 70% (ที่เหมาะกับการฆ่าเชื้อและไม่ระคายผิวลูก)
- ยาทาสะดือ (ใช้เฉพาะในกรณีที่แพทย์สั่ง)
นอกจากการเตรียมอุปกรณ์แล้ว สิ่งที่ “ห้ามลืมเด็ดขาด” นั่นคือ สุขอนามัยของคุณพ่อคุณแม่เอง ก่อนเช็ดสะดือให้ลูกน้อย ควรล้างมือด้วยสบู่หรือน้ำยาล้างมือและเช็ดให้แห้งสะอาด เพราะการสัมผัสโดยตรง อาจพาเชื้อโรคเข้าสู่แผลได้ง่าย นอกจากนี้ ควรเลือกสำลีใหม่ทุกครั้ง ไม่ใช้ซ้ำ และหลีกเลี่ยงการเป่าลมหรือใช้ผ้าเช็ดที่ไม่ได้สะอาดจริง ๆ เพราะอาจนำเชื้อโรคเข้ามาโดยไม่รู้ตัว
แนะนำ วิธีเช็ดสะดือทารก แบบทีละขั้นตอน
Happy baby อยากเล่าตรงนี้ให้เหมือนกับ checklist ง่าย ๆ สำหรับคุณพ่อคุณแม่มือใหม่ เมื่อถึงเวลาที่คุณพ่อคุณแม่ทำจริง จะได้ไม่ต้องกังวล
- ก่อนเช็ด – ล้างมือให้สะอาดและแห้ง จากนั้นจับสายสะดือเบา ๆ ให้ตั้งขึ้น จะมองเห็นโคนและซอกสะดือที่ต้องทำความสะอาด
- เช็ดโคนสะดือ – ใช้สำลีก้านหรือสำลีก้อนชุบแอลกอฮอล์ 70% เช็ดโคนสะดือให้สะอาด โดยเน้นเช็ดให้ทั่วทุกด้าน
- เช็ดสายสะดือ – ไล่เบา ๆ จากโคนขึ้นไปจนถึงปลายสะดือรอบด้าน เพื่อกำจัดคราบหรือสิ่งสกปรกที่อาจหมักหมม
- เช็ดย้ำรอบสะดือ – เมื่อเช็ดตัวสะดือแล้ว อย่าลืมเช็ดผิวหนังรอบ ๆ ด้วย เพื่อไม่ให้ความชื้นสะสม
- ทายาตามแพทย์สั่ง – หากแพทย์ให้ยาสำหรับทาสะดือ ควรทำตามคำแนะนำอย่างเคร่งครัด โดยเริ่มเช็ดจากขั้วตัดของสายสะดือแล้วไล่ลงมาที่โคนสะดือ
ทำเพียงเท่านี้ วันละ 2 ครั้งหรือทุกครั้งหลังอาบน้ำให้ลูกน้อย แผลที่สะดือก็จะค่อย ๆ แห้งและหลุดไปเองตามธรรมชาติ ไม่ต้องรีบร้อนหรือดึงออก เพราะการเร่งดึงให้หลุดก่อนเวลา อาจสร้างบาดแผลและเพิ่มโอกาสติดเชื้อโดยไม่จำเป็น
สิ่งที่ควรหลีกเลี่ยง และสัญญาณผิดปกติ
นอกจาก วิธีเช็ดสะดือทารก ที่ถูกต้องแล้ว การรู้ว่า “อะไรไม่ควรทำ” ก็มีความสำคัญไม่แพ้กัน เช่น
- ห้ามดึงสะดือออกแม้จะใกล้หลุด ควรปล่อยให้หลุดไปเอง
- ไม่ควรใช้แป้ง สมุนไพร หรือยาที่ซื้อเองโดยไม่ได้รับใบสั่งยาจากแพทย์
- อย่านำวัตถุ เช่น เหรียญมากดทับ เพราะสะดือเด็กบอบบาง เสี่ยงเกิดแผลหรือการติดเชื้อ
- ห้ามสัมผัสสะดือ โดยที่ไม่ล้างมือก่อนเด็ดขาด
อีกทั้ง คุณพ่อคุณแม่ควรใส่ใจสัญญาณผิดปกติอีกด้วย เช่น มีเลือดไหลไม่หยุด บวม แดง มีกลิ่นเหม็น หรือมีหนองซึม กรณีเหล่านี้ควรรีบพาลูกไปพบแพทย์ทันที รวมถึงหากผ่านไป 3 สัปดาห์แล้วขั้วยังไม่หลุด ก็ควรตรวจเช็กเพื่อหาสาเหตุเพิ่มเติม อาจเกี่ยวข้องกับเรื่องของภูมิคุ้มกันหรือการติดเชื้อแฝงก็ได้
ทั้งหมดนี้ คือคำตอบว่า วิธีเช็ดสะดือทารก ที่บ้านนั้น ไม่มีความซับซ้อนเลย เพียงคุณพ่อคุณแม่เตรียมอุปกรณ์ง่าย ๆ ล้างมือให้สะอาด และเช็ดให้ถูกวิธี เพียงเท่านี้ ลูกน้อยก็จะปลอดภัยจากความเสี่ยงในการติดเชื้อแล้ว และเหนือสิ่งอื่นใด การดูแลสะดือไม่ใช่แค่เรื่องสุขภาพ แต่ยังเป็นช่วงเวลาที่คุณพ่อคุณแม่ได้ใกล้ชิดกับลูกน้อย ได้เรียนรู้ที่จะประคอง ดูแล และเติบโตไปพร้อมกัน เป็นประสบการณ์อบอุ่นที่ควรค่าแก่การจดจำเสมอ
